Vlakbij de Nederlandse plaats Vaals ligt de goederenspoorlijn Aken-West - Montzen, waar wegens een stijging de goederentreinen opgedrukt moeten worden. Het opdrukken is een interessant gebeuren, wat in dit artikel nader belicht zal worden.

Door de neutraliteit van Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog werden er door Nederland geen Duitse militairen transporten op de IJzeren Rijn (Mönchengladbach - Roermond - Antwerpen) toegestaan. Het gevolg hiervan was dat alle militairen transporten via de spoorlijn Aken Zuid - Lüttich moesten worden afgewikkeld, wat de enige andere spoorlijn was die naar het front liep. Ter ontlasting van deze spoorlijn werd in 1917 de spoorlijn Aken-West - Montzen geopend. De ongeveer eerste 3 km van de spoorlijn loopt vanaf Aken West door de Gemmenicher Trasse tot de Gemmenicher Tunnel, terwijl er toch zo een stijging van 17 ‰ in het traject zit. Maar de enige andere optie had een nog steilere helling: 27 ‰.

Een Br 151 heeft zojuist een goederentrein opgedrukt, 17 augustus 1998. E. Kruithof

Opdrukdiensten Op het Duitse gedeelte van het traject, van Aken-West tot aan de Gemmenicher Tunnel, worden de goederentreinen opgedrukt. Hiervoor is dit gedeelte in 1968 gelijktijdig met de spoorlijn Aken Hbf - Mönchengladbach geëlektrificeerd. Als opdruklocomotief wordt meestal de locomotief gebruikt die de goederentrein naar Aken West gereden heeft, vaak een locomotief van de Br 140. Aangezien het gedeelte vanaf de Gemmenicher Tunnel tot Montzen niet Geëlektrificeerd is, worden de goederentreinen vanaf Aken West tot aan Montzen met dieseltractie gereden. Hiervoor worden Br 241'en en Br 215/225'en van de DB Cargo en de Belgische locomotieven van de series 53 en 55 ingezet. Tot 10 juni 2001 werden er ook nog locomotieven van de Br 212 ingezet, die hier zo'n twee jaar in dienst zijn geweest om voldoende 215'en vrij te maken voor de personendienst op de Eifellijn Keulen - Trier. Hier vervingen de 215'en de kantelbaktreinstellen van de Br 611, die wegens technische problemen aan de kant moesten. De diensten van de Br 212 zijn van 6 juni 2001 overgenomen door de Br 241, die ook met de Belgische beveiliging zijn uitgerust.

Een goederentrein, getrokken door een 215, die meer dan 750 ton weegt moet worden opgedrukt, en bij de Belgische locomotieven moet dat vanaf de 800 ton. Dit geldt ook voor alle in dubbeltractie ingezette locomotieven. De meeste goederentreinen wegen echter meer als 1500 ton, zodat combinaties van dubbeltractie en een opdruklocomotief zeer vaak voorkomen.

Het proces. Een goederentrein die te Aken-West vertrekt wordt direct vanaf het vertrek opgedrukt. Na zo'n 3 km rijden, iets voor het bruggetje dat in het kaartje is aangegeven, begint de opdruklocomotief vaart te minderen om vervolgens na het dekkingssein (zie kaartje) tot stilstand te komen.		Situatie bij de Gemmenicher Tunnel. N. Kruithof
Intussen is de goederentrein via de Gemmenicher Tunnel de Duits-Belgische grens gepasseerd. Bij het dekkingssein wacht de opdruklocomotief totdat het sein wordt veilig gegeven, waarna de opdruklocomotief door middel van de wisselstraat over het andere spoor weer naar Aken West terug gaat.

Een loc uit van de serie 215 met een goederentrein nadert de Gemmenicher Tunnel, 17 augustus 1998. E. Kruithof

Een loc van de serie 140 heeft zojuist de goederentrein hiernaast opgedrukt, 17 augustus 1998. E. Kruithof

Geraadpleegde bronnen:
- Eigen waarnemingen
- Wolfgang Klee, Eisenbahn Journal (8/1998), Hermann Merker Verlag GmbH